Tarihte İlk Kez Kameraya Yakalanan İki Yörüngede Dönen Kara Delik

Evrenin en parlak yapıları olarak kabul edilen kuasarların bazılarının, aslında bir değil iki kara deliği barındırdığı uzun zamandır düşünülüyordu. Sonuç olarak, uzayda yörüngede dönen bu kara delik çiftinin doğrudan görüntülenmesi tarihte bir ilk oldu. Bu başarı, Dünya üzerindeki ve yörüngedeki teleskopların birleşik çalışması sayesinde geldi. Araştırmacılar, yaklaşık 5 milyar ışık yılı uzaklıktaki Kanser takımyıldızında bulunan OJ287 isimli kuasarda birbirinin etrafında dönen iki süper kütleli kara delik tespit etti.

Süper kütleli kara deliklerin yörüngesi

İki dev kara delik, 12 yıllık bir yörüngesel döngü içinde birbirine bağlı bulunuyor. Kara delikler çıplak gözle görünmez, ancak uzaya fırlattıkları hızlı parçacık jetleri tespit edilerek varlıkları saptanır. Daha küçük kara deliğe ait jet ile 18 milyar Güneş kütlesindeki devasa kara deliğin jetleri iki farklı kaynak olarak görüntülendi. Bu dev kara delik, şimdiye kadar keşfedilen en büyük kara deliklerden birinin yarısı büyüklüğünde. Araştırmanın sonuçları 9 Ekim’de yayınlanan The Astrophysical Journal makalesinde yayımlandı ve kara delik çiftlerinin varlığını doğrudan gösterdi.

Teknolojinin sunduğu olanaklar

Bu çarpıcı keşif, RadyoAstron adlı Rus uydusunun Dünya radyoteleskoplarıyla birlikte kullanılmasıyla mümkün oldu. RadyoAstron’un Ay’ın yarısına kadar uzanan yörüngesi, optik teleskoplara kıyasla 100.000 kat daha net görüntü elde edilmesini sağladı. Böylece, uzun süredir merak edilen soruya yanıt verildi. Öte yandan, bu gelişme gökbilimciler için teknolojik anlamda da büyük ilerleme demek.

Yüzyıllık bir gizem aydınlanıyor

OJ287 kuasarı, astronomların ilgisini 19. yüzyıldan beri çekiyor. İlk fotoğraflar o dönemde çekildi ancak kara deliklerin varlığı bilinmiyordu. 1982’de Aimo Sillanpää, bu kuasarın parlaklığının her 12 yılda bir düzenli olarak dalgalandığını fark etti. Bu düzenlilik, kara deliklerin yörüngede birbirini etkilemesinden kaynaklanıyordu. Ancak o dönemde kanıtlayacak teknoloji yoktu. Sonuç olarak, NASA’nın TESS uydusu ışık dalgalanmalarını doğruladıysa da, teleskoplar çift kara deliği ayıramadı. Bu nedenle, Finlandiya Üniversitesi’nden Mauri Valtonen’in liderliğinde radyo interferometri teknikleri uygulandı ve görüntüler hesabedilen modellerle tam uyum gösterdi.

Kara delikler kesinlikle görünmez

Valtonen’e göre, kara delikler kendileri tamamen karanlık ve görünmezdir. Fakat onları çevreleyen gaz ve parçacık jetleri tespiti sağlar. Bu nedenle, artık gezegendeki bu tür kozmik olaylar an be an izlenebilir. Elbette bu büyük bir bilimsel atılım.

Keşif henüz onay aşamasında

Turku’daki araştırmacılar, kara deliklerin çift olarak varlığını net görüntülere dayanarak onaylamak istiyor. Şu anki görüntü, iki farklı jet kaynağı olabileceği şüphesini doğuruyor. Bu nedenle ikinci yüksek çözünürlüklü çekim şart. Böylece, ortamdaki karmaşa engellenip kesin sonuç alınacak. Öte yandan, bu arayış süreci süper kütleli kara deliklerin keşfinde ne kadar zor olduğunu bir kez daha gösteriyor.

Bilim dünyası umutlu

Bulgular tekrarlandığı takdirde, OJ287 ilk kez yörüngesinde dönen kara deliklerin kanıtı olacak. Bu, evrende süper kütleli kara deliklerin oluşumu ve gelişimi hakkında temel bilgiler sunabilir. Sonuç olarak, bu keşif bilim tarihine yeni ufuklar açtı.

Yörüngede dönen iki kara delik, evrenin yapısı hakkında önemli bir sır perdesini araladı. Dünya ve uzay teleskoplarının eşgüdümlü çalışması, gökyüzündeki bu nadir olayı görüntülemeyi sağladı. Bununla birlikte, daha fazla teyit bekleniyor. Fakat şimdiden bu gelişme astroloji ve kozmoloji alanlarında heyecan yarattı. Kısacası, evrenin derinliklerine dair yeni kapılar aralanıyor.