“Ki” nin Yazımı Nasıl Ayırt Edilir?
Türkçede yazım kurallarının en kafa karıştırıcı konularından biri hiç şüphesiz “ki”nin yazımıdır. Özellikle öğrencilerin ve yazarların sıkça hata yaptığı bu konu, aslında birkaç pratik kuralla çok kolay hale gelebilir. Bu yazıda, “ki”nin hangi durumda ayrı hangi durumda bitişik yazılacağını adım adım, örneklerle ve kolay anlaşılır şekilde açıklayacağız.
“Ki” Bağlacı Nedir?
Bağlaç olan “ki”, iki cümleyi birbirine bağlar. Bu tür kullanımlarda “ki” her zaman ayrı yazılır.
Örnek:
- Duydum ki sınav ertelenmiş.
- Öyle yorgundum ki uyuyakalmışım.
Bu cümlelerde “ki” iki farklı anlam veya düşünceyi bağladığı için bağlaç görevi görür ve ayrı yazılır.
“Ki” Ek Olarak Kullanıldığında
“Ki” sadece bağlaç değildir. Bazı durumlarda sıfat yapar, ilgi zamiri olur veya isim tamlaması kurar. Bu tür durumlarda bitişik yazılır.
İlgi Zamiri Olarak “ki”
Bir varlığı veya nesneyi belirtmek için kullanılır:
- Benimki bozuldu.
- Onunki daha yeni.
Sıfat-Fiil Olarak “ki”
Bir isme sıfatlık yapar, niteleme görevi görür:
- Bugünkü toplantı çok uzundu.
- Dünkü maç muhteşemdi.
Bu örneklerde “ki” sözcüğe yapışır çünkü sözcüğün anlamını doğrudan etkiler.
Yazım Kurallarına Göre “ki”
TDK’ye göre:
- Bağlaç olan “ki” her zaman ayrı yazılır.
- Eki olan “-ki” her zaman bitişik yazılır.
Ayrı Yazılan “Ki” Nasıl Anlaşılır?
En bilinen yöntemlerden biri:
“ki”nin yerine “çünkü” ya da “ise” getir. Cümle anlamlı oluyorsa ayrı yazılır.
Örnek:
- Biliyorum ki gelecek. → “Biliyorum çünkü gelecek.” ✅
- Benimki bozuldu. → “Benim çünkü bozuldu.” ❌
İkinci cümlede “çünkü” oturmadığı için “ki” bitişik olmalı.
Bitişik Yazılan “Ki” Nasıl Anlaşılır?
“Ki” eğer kelimeyle bütünleşmiş ve o kelimenin anlamını değiştirmişse bitişik yazılır.
Örnek:
- Dünkü
- Şimdiki
- Evdeki
- Sendeki
- Bizimki
Bu örneklerde “ki” bir parça haline geldiğinden ayrılmaz.
Sık Yapılan Hatalar
❌ Bildiğimki
✅ Bildiğim ki
❌ Onun ki
✅ Onunki
Öğrenme Taktikleri
- Çünkü yöntemi: Bağlaç mı değil mi anla.
- Cümleden çıkarma testi: “ki”yi çıkar, anlam bozuluyorsa bitişik olabilir.
- Sözcükleşmiş mi kontrol et: “Bugünkü”, “onunki” gibi örneklerde bitişik olur.
“De” ile Karıştırmayın!
Aynı şekilde yazım hatasına açık olan bir diğer ek: “de” bağlacı. Onun da ayrı mı bitişik mi yazıldığı konusu ayrı bir dikkat konusu ama “ki” ile aynı cümlede karışmamalı.
Sınav Sorularında “ki” Kullanımı
ÖSYM ve MEB’in sınavlarında sıkça şu tarz sorular gelir:
Soru: Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “ki”nin yazımı yanlıştır?
Bu tarz sorularla bol pratik yapmak öğrenmeyi pekiştirir.
Özetle “ki” Yazımı
- Bağlaçsa ayrı yazılır.
- İlgi zamiri, sıfat-fiil ya da tamlayansa bitişik.
- “Çünkü” ile test et, net cevabı al.
“Ki”nin yazımı zor gibi görünse de, doğru yöntemlerle oldukça kolay öğrenilebilir. Özellikle “çünkü” testi ve örneklerle pratik yaparak bu konuda uzmanlaşmak mümkün. Yazarken emin değilsen TDK sözlüğüne bir göz atmakta fayda var.
“Ki” her zaman ayrı mı yazılır?
Hayır, yalnızca bağlaç olduğunda ayrı yazılır. Ek olduğunda bitişik yazılır.
“Benimki” doğru yazımı mıdır?
Evet, doğrudur. Bu kullanımda “ki” ilgi zamiridir ve bitişik yazılır.
"Ki” yerine “çünkü” getirme testi nasıl çalışır?
“Ki”nin yerine “çünkü” koyduğunda cümle anlamlıysa bağlaçtır, yani ayrı yazılır.
“Ki” ile başlayan cümle olur mu?
Dil bilgisi açısından mümkündür ama genellikle ikinci cümlede kullanılır.
En sık yapılan “ki” yazım hataları nelerdir?
Bağlaç olan “ki”yi bitişik yazmak (örneğin: biliyorumki) ve ek olan “ki”yi ayrı yazmak (örneğin: onun ki) en yaygın hatalardandır.
