Çin, daha önce uzayda mahsur kalan taykonotlarını başarılı şekilde Dünya’ya geri getirmişti. Ancak bu kez, üç Çinli astronot, araçsız olarak uzayda kaldı. Shenzhou-21 görevindeki Zhang Lu, Wu Fei ve Zhang Hongzhang, 31 Ekim’den beri Tiangong Uzay İstasyonu’nda görev yapıyor. Bu ekip, Shenzhou-20 mürettebatının görevini devraldı. Shenzhou-20 taykonotları, görevlerini tamamlayıp 5 Kasım’da dönmeyi planlıyordu. Ancak, geri dönüş yolunda bir uzay çöpü kapsüle çarptı ve geri dönüş iptal edildi. Testler, Shenzhou-20 kapsülünün gözetleme camında çatlak olduğunu ortaya koydu. Bu nedenle, Shenzhou-20 ekibi, Shenzhou-21 için ayrılan kapsüle binip 14 Kasım’da güvenle Dünya’ya döndü.
Shenzhou-20 ekibinin dönüşü kutlanırken, Shenzhou-21 mürettebatı için durum riskli hale geldi. Shenzhou-21 ekibinin dönüş aracı yok. Space News, Çin İnsanlı Uzay Ajansı’nın (CMSA), boş bir yedek geri dönüş kapsülünü 24 Kasım gibi erken tarihli fırlatmayı planladığını bildiriyor. Ancak, yedek kapsül yuvaya ulaşmadan önce Shenzhou-21 ekibinin aracına uzay çöpü çarparsa, Dünya’ya güvenle dönebilme şansı kalmaz.
Secure World Foundation’dan uzay güvenliği direktörü Victoria Samson, “Shenzhou-20 ekibinin eve döndüğüne sevindim, fakat yedek ekibin dönüş aracı olmaması rahatsız edici” dedi. Yeni kapsül istasyona ulaştığında, hasarlı Shenzhou-20 kapsülü istasyondan ayrılacak ve Pasifik Okyanusu’na düşürülecek. Shenzhou-21 mürettebatı altı aylık görevlerini tamamladıktan sonra Dünya’ya dönmek zorunda.
CMSA’nın neden yedek kapsül uzaydayken Shenzhou-20 ekibini dünyaya göndermediği bilinmiyor. Tiangong’un küçüklüğü (Uluslararası Uzay İstasyonu’nun beşte biri) altı astronotu aynı anda destekleyememesi ihtimali üzerinde duruluyor. Ancak CMSA bu konunun sorun olmadığını açıklamıştı. Mahsur kalan mürettebatın, acil durumlarda hasarlı Shenzhou-20 kapsülüyle dönme olasılığı da olabilir. Bu kapsüllerin üç modülü bulunuyor: güç ve itki, mürettebat yaşam alanı ve paraşüt destekli geri dönüş modülü. Eğer çatlak cam, ana geri dönüş modülünün bir parçası değilse, mürettebatın Dünyaya geri dönüşü mümkün olabilir.
Çin’in görev ve uzay aracı tasarımları hakkında sınırlı bilgi vermesi, olayın tam açıklamasını zorlaştırıyor. Shenzhou-20 ve Shenzhou-21 mürettebatlarının yaşadığı bu durum, Uluslararası Uzay İstasyonu’nda (ISS) yaşanan mahsur kalma olaylarını akla getiriyor. NASA astronotları Suni Williams ve Butch Wilmore’un dokuz ay uzayda kalması ve Frank Rubio’nun rekor kırması örneklerinden farklı olarak burada mürettebat, yedek kapsül olmadan istasyonda mahsur kaldı. ISS’de yedek kapsüller her zaman hazır ve mürettebat gerektiğinde kolayca dönebiliyor.
Bu olay, Çin uzay programının bazı protokol ve güvenlik zayıflıklarını ortaya koyuyor. Shenzhou-21 mürettebatının kaderi yedek kapsülün fırlatılmasına bağlı kalacak. Ancak, bu süreçte oluşabilecek yeni uzay çarpmaları, riskleri önemli ölçüde artırıyor. Çin’in uzayda mürettebat güvenliği için hangi önlemleri alacağı ise merak konusu.
